Đường đến đất Phật

Các nhà sư đến từ khắp thế giới làm lễ tại Hương thất của Phật Thích Ca tại Kỳ Viên Tịnh Xá

Ấn Độ là một trong những cái nôi của nền văn minh nhân loại. Nơi này cách đây 2.600 năm đã sản sinh ra một nhà hiền triết vĩ đại, đó là Phật Thích Ca Mâu Ni. Những bài giảng của ông được học trò ghi chép lại thành một triết thuyết mà đến nay đang ảnh hưởng đến hơn 600 triệu người trên thế giới. Những vết tích ông để lại trên vùng đất phía bắc Ấn Độ trở thành vùng đất Phật thu hút hàng triệu người trên khắp thế giới cho đến ngày nay. Tôi có cái duyên được đến vùng đất Phật linh thiêng kỳ bí này.

Đường đến đất Phật hiện nay so với những năm về trước tuy đã trở nên dễ dàng hơn nhưng vẫn còn không ít trở ngại. Tôi phải mất đúng 2 ngày để đi từ TP.HCM đến vùng đất linh thiêng đó. Ấy là tôi đi theo đoàn du khách của Công ty lữ hành East Sea - công ty uy tín nhất trong việc thực hiện tour đến vùng đất Phật - được hướng dẫn kỹ lưỡng đường đi nước bước cũng như lo cho chỗ ăn ở và phương tiện đi lại.

Từ TP.HCM bay qua Malaysia, rồi từ đó đáp máy bay của hãng Malaysia Airlines qua New Delhi, rồi đáp tàu hỏa đến Lucknow thủ phủ bang Uttar Pradesh và đi tiếp ô tô đến kinh thành Xá Vệ (Sravasti). Đó là điểm đến đầu tiên ở vùng đất Phật.

Tại kinh thành Xá Vệ tôi đã gặp ngay "dấu chân" của ngài Huyền Trang, người cách đây gần 1.500 năm đã từ kinh đô nhà Đường, bằng đường bộ ròng rã trong 6 năm, vượt qua dãy Himalaya để đặt chân đến vùng đất linh thiêng này.

Kinh thành Xá Vệ vang bóng cách đây 2.600 năm nay chỉ là vùng đất hoang vắng nghèo nàn. Tuy vậy, nơi đây còn lại 3 Phật tích quan trọng: Kỳ Viên Tịnh Xá, nhà của Cấp Cô Độc và Vô Não là hai đại đệ tử của Phật Thích Ca.

Theo Phật sử, Cấp Cô Độc là đại gia giàu có hàng đầu của kinh thành Xá Vệ. Khi Phật Thích Ca về đây thuyết giảng, ông đã bỏ đạo Bà La Môn theo làm đệ tử của Phật và quyết định tìm mua một khu vườn đẹp nhất làm nơi thuyết giảng và trú ngụ cho đức Phật. Nơi ông vừa ý nhất lại là khu vườn của Thái tử Kỳ Đà con của nhà vua đương thời. Vì không muốn bán khu vườn nên thái tử nói đùa: hãy sắp kín vàng lên khu vườn thì nó thuộc về nhà ngươi. Sáng hôm sau thức dậy ra vườn thái tử giật mình kinh ngạc khi thấy màu vàng sáng rực lên từ khu vườn. Từ đó, nơi ấy trở thành Kỳ Viên tịnh xá là nơi Phật Thích Ca lưu trú thiền định và thuyết giảng suốt trong 24 năm trời.

Kỳ Viên tịnh xá rộng chừng 2 mẫu. Nơi ấy hiện nay còn nền bằng gạch của hương xá là nơi Phật trú ngụ. Chung quanh hương xá là nền các tịnh thất của các ngài Anan, Cadiếp, Cấp Cô Độc, Vô Não, Mục Kiền Liên... là những đại đệ tử của Phật. Trong Kỳ Viên tịnh xá có một cội bồ đề to lớn xum xuê mà khi đến đây tôi thấy vô số những đoàn phật tử hành hương từ các nước Nhật, Hàn Quốc, Việt Nam, Thái Lan, Miến Điện, Bangladesh, Tây Tạng... đến quỳ lạy, ngồi thiền và dán vào gốc cây vô số những mảnh vàng. Tương truyền rằng gốc cây bồ đề này do ngài Anan chiết từ cây bồ đề tại Bồ Đề Đạo Tràng, là nơi Phật Thích Ca ngồi nhập định 49 ngày để thành chánh quả, về trồng nơi đây. Cội bồ đề ấy trở thành linh thiêng và cuốn hút hàng vạn phật tử trên khắp thế giới về hằng năm là vì Phật Thích Ca trong thời gian ở đây vẫn thường hay ngồi nhập định.

Nhà sư VN đang nghiên cứu di tích Đại học Nalanda

Cách không xa Kỳ Viên tịnh xá là nhà của Cấp Cô Độc và Vô Não. Cấp Cô Độc trước khi trở thành đệ tử của Phật là một triệu phú do vậy nhà của ông to lớn nguy nga như một lâu đài. Lâu đài đó trải qua 2.600 năm với bao tàn phá của thời gian và con người, ngày nay vẫn còn lại khu nền móng bằng gạch tương đối nguyên vẹn với đặc trưng kiến trúc Ấn Độ cổ đại.

Nền nhà còn lại của Vô Não gần đó cũng không kém phần to lớn. Vô Não là tu sĩ của một giáo phái lạ thường, tin rằng khi giết đủ 100 người rồi chặt đủ 100 ngón tay đeo lên cổ thì sẽ đắc đạo. Khi gặp Phật Thích Ca ông chỉ còn thiếu 1 ngón cuối cùng và ông muốn giết mẹ ông để lấy ngón tay đó. Phật đã cảm hóa được ông và ông đã quay đầu thấy bến bỏ dao giết người để trở thành đệ tử của Phật.

Cách đây gần 1.500 năm - năm 625 sau công nguyên - ngài Huyền Trang sang tận đây nghiên cứu, tham quan và thỉnh kinh. Những gì ông tìm tòi và nghe thấy được ghi chép lại trong cuốn Đại Đường Tây Quốc Ký nổi tiếng của ông. Trước đó gần 100 năm cũng có một nhà sư Trung Quốc khác sang đây, đó là sư Pháp Hiển. Cũng như ngài Huyền Trang, ông cũng tìm tòi nghiên cứu và để lại dấu vết của mình khắp các nơi mà đức Phật từng đi qua. Đó là nơi Phật ra đời: vườn Lâm Tỳ Ni, nơi Phật tu thành đạo: Bồ Đề Đạo Tràng, nơi Phật thuyết pháp đầu tiên: Bà La Nại, nơi Phật tịch diệt: Câu Thi Na...

Do vậy mà đến nhiều Phật tích tôi đều thấy có bảng ghi nhận sự hiện diện của hai nhà sư này, đặc biệt tại Nalanda, Trường đại học Phật giáo đầu tiên trên thế giới ra đời cách đây trên 1.500 năm. Trường giảng dạy không chỉ kinh Phật mà còn có các môn: Thiên văn, Thần học, Luận lý, Y học... Theo tài liệu để lại, Trường đại học Nalanda được xây dựng từ thế kỷ thứ 5 sau công nguyên. Trường có khoảng 2.000 giáo sư và 10.000 sinh viên, trong đó không chỉ của Ấn Độ mà còn nhiều nơi khác đến. Có 13 học viên của Trung Quốc và Triều Tiên đã từng học ở trường này, trong đó có hai thầy Pháp Hiển và Huyền Trang. Hai vị sư nổi tiếng ấy đã đến đây nghiên cứu, học tập và được ở lại giảng dạy một thời gian dài. Khi học và dạy ở đây thầy Huyền Trang có tên Ấn Độ là Mokshadeva. Những ghi chép của thầy về nơi này trong cuốn Đại Đường Tây Quốc Ký là một trong những sử liệu quan trọng về Đại học Nalanda đồng thời là xác nhận quan trọng sự lan tỏa và ảnh hưởng ra thế giới của nền văn minh cổ đại Ấn Độ.

Rất tiếc vào thế kỷ thứ 12, nạn ngoại xâm tràn đến, Trường đại học Nalanda bị thiêu rụi. Vì quá to lớn và chứa toàn bộ kinh sách cũng như các tài liệu giảng dạy của các môn học, trường cháy ròng rã trong ba tháng trời. Nay trường chỉ còn lại những nền gạch làm chứng tích. Tuy là những nền gạch nhưng nhìn vào vẫn thấy được quy mô to lớn của trường cũng như thấy được trình độ kiến trúc siêu việt của người Ấn Độ cổ đại.

Chùa Việt Nam Phật Quốc tự tại Lâm Tỳ Ni

Tôi cùng đoàn du khách Việt Nam vượt qua biên giới phía bắc Ấn Độ để đến Nêpal vào một buổi tối. Xuất phát từ kinh thành Xá Vệ từ lúc 1 giờ trưa nhưng mãi đến 8 giờ tối mới đến được cửa khẩu vì xe đi lạc đường. May mắn thay, chúng tôi đến những phút làm việc cuối cùng trong ngày của công an cửa khẩu của cả hai bên. Chúng tôi kịp thời làm giấy tờ để cả đoàn qua được cửa khẩu trót lọt và về đến khách sạn an toàn.

Nước Nêpal hiền hòa nằm dưới chân dãy Hymalaya huyền thoại chào đón chúng tôi bằng buổi bình minh tươi đẹp. Sau khi ăn sáng chúng tôi đi bộ đến vườn Lâm Tỳ Ni ở bên kia đường, đối diện với khách sạn mà chúng tôi ở lại qua đêm.

Mới sáng sớm đã thấy hàng trăm du khách và phật tử từ khắp năm châu có mặt trong vườn Lâm Tỳ Ni. Chỗ này là nhà sư Tây Tạng vạm vỡ trong áo cà sa màu đỏ đang cùng những phật tử của mình thực hiện những nghi lễ tôn giáo dưới gốc cây bồ đề bên cạnh hồ nước mà hoàng hậu Maya đã tắm trước khi hạ sinh thái tử Tất Đạt Đa. Chỗ kia là các nhà sư Nhật Bản trong sắc phục màu đen đang ngồi thiền trước trụ bia của vua A Dục dựng lên ghi lại Phật tích. Dưới tán cây vô ưu râm mát, nơi hoàng hậu Maya với lên hái một cành hoa trước khi lâm bồn, là nhà sư Thái Lan đang ngồi giảng kinh cho các đệ tử của mình. Hàng trăm nhà sư và du khách khác thì đang xếp hàng chờ vào xem tảng đá mà vua A Dục đặt đánh dấu chính xác chỗ hoàng hậu lâm bồn.

Sách Đại Đường Tây Quốc Ký của ngài Huyền Trang ghi lại rằng vương quốc của vua Tịnh Phạn có chu vi chừng 4.000 lý (1.880 km2). Cách đây 2.600 năm, vào năm 563 trước công nguyên, khi sắp đến ngày lâm bồn, hoàng hậu Maya Devi, vợ vua Tịnh Phạn, xin phép nhà vua cho bà rời hoàng cung trở về quê nhà để sinh con đầu lòng theo đúng phong tục và truyền thống xứ này. Khi rời khỏi kinh thành chừng 25 cây số, ngang qua khu vườn tại làng Lâm Tỳ Ni, thái tử Tất Đạt Đa, người sau này trở thành Phật Thích Ca Mâu Ni đã giáng trần dưới gốc cây vô ưu trong khu vườn xinh đẹp này.

Nhà sư tây Tạng đang làm lễ cùng đệ tử dưới gốc cây bồ đề trong vườn Lâm Tỳ Ni

Phật tích quan trọng đó sẽ bị quên lãng nếu như sau đó 300 năm không có một vị vua sùng đạo là A Dục (Asoka) cho đặt trụ đá cao ghi lại sự tích ra đời của Phật Thích Ca cũng như đặt viên đá xác định chính xác vị trí chào đời của đức Phật. Rồi khoảng 1.000 năm sau vào thế kỷ thứ năm nhà sư Pháp Hiển rồi tiếp theo sau đó là nhà sư Huyền Trang đã đến địa điểm này và nhìn thấy trụ bia và viên đá của vua A Dục còn tồn tại.

Nhưng sau đó thì chiến tranh, rồi sự tàn phá của giặc giã, vườn Lâm Tỳ Ni hoang tàn, trụ bia và viên đá bị ngã đổ và chôn vùi xuống lòng đất mãi đến thế kỷ thứ 19 mới được giới khảo cổ khai quật lên và dựng lại như cũ. Tuy nhiên ngày nay, vườn Lâm Tỳ Ni thuộc vào vương quốc Nêpal với dân chúng ở chung quanh không còn là phật tử nữa. Vườn bị bỏ hoang phế, điêu tàn.

Nhà sư Việt Nam Thích Huyền Diệu năm 1969 đã đến hành hương kể lại rằng: Lần đầu tiên, khi đặt chân đến đây chiêm bái, tôi thật sự bàng hoàng. Cảnh quan vùng đất thiêng thật điêu tàn, chung quanh trụ đá thánh tích kỷ niệm nơi Đức Phật đản sinh bị người dân phóng uế bừa bãi. Tôi buồn rầu đi quanh nơi này lòng thầm khấn nguyện, nếu quả thật đây là nơi linh thiêng và đúng là chỗ Phật đản sinh thì xin cho tôi được nhìn thấy thánh địa phát triển trước khi nhắm mắt từ giã cõi đời.

Lời phát nguyện đó như một nghiệp duyên nào đó sau này đã gắn phần còn lại cuộc đời của ông vào vùng Phật tích quan trọng này.

Kể từ đó, đi bất cứ nơi nào trên thế giới để thuyết giảng kinh Phật cũng như các môn học khác ông đều nhắc lại tâm nguyện này với các đệ tử của ông. Trong hầu hết các bài thuyết giảng, ông đều mang Lâm Tỳ Ni của Phật giáo ra so sánh với các thánh địa Mecca, Vatican, Benares, và Jerusalem của lần lượt các tôn giáo: Islam, Thiên Chúa, Hindu và Do Thái giáo.

Và nhân ông gieo ra, đã gặt được quả: năm 1993 khi ông đang dốc sức xây chùa Việt Nam Phật Quốc tự tại Bồ Đề Đạo Tràng ở Ấn Độ thì có một nhóm đệ tử của ông bay đến mời ông qua Nêpal yết kiến nhà vua của nước này để nhận đất xây chùa gần vườn Lâm Tỳ Ni như nguyện ước của ông.

Nhà vua cho phi công chở ông bay trên vùng trời Lâm Tỳ Ni để chọn đất. Ông nhận 2 mẫu đất và quyết tâm ở lại đó xây chùa dù lúc đó trong túi ông chỉ còn vỏn vẹn 60 đô la.

Và ngôi chùa quốc tế đầu tiên tại thánh địa Lâm Tỳ Ni ra đời, mở đầu cho hàng loạt các ngôi chùa quốc tế khác lần lượt mọc lên. Vương Quốc Thái Lan xây một ngôi chùa toàn một màu trắng tinh khiết tuyệt đẹp, Trung Quốc thì một ngôi chùa hùng vĩ theo mô típ Thiếu Lâm tự, Nhật Bản xây đại tháp hòa bình cùng với một thư viện và viện bảo tàng mang tầm vóc quốc tế, Hàn Quốc thì có cả một chương trình quy mô nhằm xây dựng một tu viện to lớn với chánh điện chứa tới 4.000 người. Rồi chùa của Bangladesh, Tây Tạng, Butan, Tích Lan, Mông Cổ... và cả của Đức, Pháp nữa.

Khi đến nơi này, chúng tôi đếm được khoảng 22 ngôi chùa đã và đang mọc lên. Những ngôi chùa này tuy được cấp đất và khởi công sau Việt Nam Phật Quốc tự của thầy Huyền Diệu nhưng phần lớn nhờ vào ngân sách của quốc gia nước đó nên đã hoàn thành trước và quy mô hoành tráng hơn.

vậy mà Lâm Tỳ Ni ngày nay càng lúc càng trở nên hưng vượng đến mức không ngờ, ngay cả quốc vương Birendra của Nêpal khi còn sống cũng đã kinh ngạc trước sự phát triển nhanh chóng một cách thần kỳ của vùng thánh địa này.

Thầy Huyền Diệu và tác giả tại chùa Việt Nam Phật Quốc tự

Vào một buổi trưa khi xe chúng tôi đang chạy bon bon trên con đường nhựa băng qua cánh đồng lúa rộng lớn bao quanh khu vực Lâm Tỳ Ni, tôi chợt nhìn thấy một đôi chim khổng lồ màu xám đang bình thản tìm ăn bên cạnh những người nông dân đang làm ruộng. Chim này khi đứng vươn lên, cao hơn cả những người nông dân đứng bên cạnh.

Xe chạy một đoạn nữa tôi lại thấy một đôi chim khác cũng y hệt. Tôi biết đây là loại chim hồng hạc vào loại quý hiếm của thế giới, ở Việt Nam chúng ta cũng có loại chim hạc tương tự bay về trú đông ở Tam Nông - Đồng Tháp nhưng vóc dáng nhỏ hơn. Tôi khẩn thiết yêu cầu xe dừng lại để chạy đến gần chụp hình vì tôi từng đến Tam Nông rình và chờ cả một ngày nhưng chẳng được thấy một bóng chim nào chứ đừng nói là chụp được hình. Tuy nhiên có người nói rằng lát nữa đến Việt Nam Phật Quốc tự sẽ tha hồ được chụp. Người ấy nói thêm: những con hạc này có ở đây và đi đứng nhởn nhơ bên cạnh con người như vậy là do từ thầy Huyền Diệu mà ra.

Tôi gặp thầy Huyền Diệu ngay sau đó tại chùa Việt Nam Phật Quốc tự. Thầy Huyền Diệu kể: "Khi mới đến Lâm Tỳ Ni tôi nhận thấy nơi này không có nhiều loài chim. Đến năm thứ nhì, một buổi sáng từ trong lều bạt bước ra, tôi sửng sốt khi nhìn thấy hai con chim cao lớn lạ thường đang đứng ngay trước lều. Tôi cao 1 mét 68 thế mà hai con chim này lại đứng cao hơn cả tôi. Cảm giác đầu tiên là sự khiếp sợ. Tôi vội vã bỏ chạy vào lều rồi lập tức thủ sẵn một khúc cây để có thể tự vệ. Tôi liên tưởng đến những con chim ăn thịt người trong truyền thuyết. Nhưng khi quan sát kỹ, hai con chim có bộ lông xám và vòng cổ đỏ duyên dáng này có vẻ hiền lành, ánh mắt nhìn ra chiều thân thiện, tôi an lòng. Lát sau chúng bay đi, con trước con sau nhịp nhàng vỗ cánh như lướt trên bầu trời với dáng vẻ cao quý đẹp đẽ không thể tả. Tôi vào thư viện tra tự điển và khám phá đây là loài chim hồng hạc - tên khoa học là Sarus Crane - với chiều cao trung bình khoảng 1 mét 7 và nặng trên dưới 9 kg, là giống chim cao nhất thế giới và sống riêng rẽ từng cặp. Quả là một hình ảnh tượng trưng cho hạnh phúc và biểu tượng của sự hòa hợp trong cuộc sống".

Chim hồng hạc luôn quấn quýt bên thầy Huyền Diệu

Từ đó đôi chim này luôn quấn quýt bên thầy Huyền Diệu. Rồi dần dần nhiều cặp chim khác bay về. Chúng làm tổ và đẻ trứng ngay trên cánh đồng

chung quanh chùa Việt Nam. Dân làng ở quanh khu vực này lại không biết sự quan trọng của loài hồng hạc nên hay săn bắt hoặc lấy trứng của chúng. Thầy Huyền Diệu phải mở cuộc vận động đến mọi người từ cấp chính quyền đến người dân nói lên tầm quan trọng của loài chim quý hiếm này.

Mọi người đồng tình và lập ra các tổ bảo vệ chim. Khi chim đẻ còn phải lập chòi gần đó canh giữ. Nhờ vậy chim rủ nhau về càng ngày càng nhiều hơn. Thầy Huyền Diệu cho biết hiện nay đã có đến 66 con chim hạc đang sinh sống ở đây.

Tôi ra vườn của chùa thấy ngay một đôi chim hạc to lớn và xinh đẹp đang an nhàn đi lại. Vài người đến gần chụp hình, chúng đứng yên cho chụp với cái đầu đỏ nghiêng qua nghiêng lại trông rất duyên dáng. Có một chị phật tử thấy chúng quá xinh xắn và hiền lành, định đến gần vuốt ve bị chúng phản ứng ngay. Tuy vậy, với thầy Huyền Diệu hoặc với các tăng ni khác trong chùa thì chúng tỏ ra vô cùng thân thiện.

Tác giả và 2 chim hạc tại chùa VNPQT

Trên đường trở về khi đi ngang qua các ngôi chùa quốc tế lộng lẫy uy nghi ở chung quanh khu vực Lâm Tỳ Ni, tôi chợt nghĩ: những ngôi chùa này cũng như những con chim hạc cao quý và hiền lành kia lần lượt tụ về thánh địa Lâm Tỳ Ni như một nghiệp duyên giống như nhiều con người xa lạ từ khắp nơi trên thế giới lần lượt tụ về đây.

Tôi gặp rất nhiều người Việt ở vùng đất Phật. Họ đến từ Việt Nam, từ Mỹ, từ Úc, Canada, châu Âu... Họ có thể là tăng ni, là phật tử và cũng có thể là người dân thường. Điều làm tôi ngạc nhiên là một số lớn trong những người ấy sau khi qua đây một vài lần bỗng dưng phát tâm ở hẳn lại vùng đất nghèo khó, thiếu thốn và khắc nghiệt này - mùa nóng thì nhiệt độ lên đến 56 độ C, mùa lạnh có khi xuống dưới 10 độ C - để tu hành hoặc làm công quả hoặc xây chùa (đã có khoảng 10 ngôi chùa Việt Nam tại vùng đất Phật).

Tôi chỉ được hơn 10 ngày bước chân vào xứ sở của Phật thế mà lòng thấy cứ tăng dần lên một cảm giác lâng lâng sung sướng, quên hết mọi lo toan nặng nề của cuộc đời. Cảm giác nhẹ lâng đó cứ dai dẳng trong tôi và càng lúc càng mạnh lên đến mức tôi nghĩ rằng hay là mình cứ ở mãi tại đây và... theo về với Phật. Tôi chợt hiểu được tại sao có nhiều người tự nguyện ở lại. Tôi đang trở thành như họ rồi ư?

Tôi bỗng giật mình. Còn nhiều nhiệm vụ ở cơ quan chưa làm xong, còn nhiều việc của gia đình phải lo toan, còn nhiều món nợ (cụ thể) với ngân hàng phải trả... Tôi quá nặng nợ với cuộc đời. Thế là tôi phải tiếc nuối giết chết cái cảm giác lâng lâng sung sướng mà mình không dễ gì có được để trở về với cuộc đời trần tục sân si của mình.

Phụ nữ thường chỉ ra đường đông đúc vào ngày lễ - Ảnh: H.N.C

1. Xuống phi trường New Delhi vào buổi tối, ở lại một đêm tại một khách sạn ngoại ô rồi tờ mờ sáng hôm sau lên đường ra ga xe lửa cạnh đó để đi thẳng về phía thủ phủ Lucknow của bang Uttar Pradesh, tôi chưa thấy mặt mũi của đất nước Ấn Độ ra sao cả.

Buổi trưa, bước ra khỏi nhà ga để vào thành phố Lucknow, tôi không khỏi ngạc nhiên. Ấn Độ đã độc lập từ năm 1950, đã chế được bom hạt nhân, phóng được tên lửa, là trung tâm xuất khẩu phần mềm tin học hàng đầu thế giới... nhưng phố phường vẫn còn lộn xộn và nhếch nhác. Người ăn xin đầy nhà ga và ở bất cứ địa điểm có khách du lịch nào. Quán xá hai bên đường phố nhỏ bé và luộm thuộm. Người ta tiểu tiện bất cứ chỗ nào có thể, nhà vệ sinh công cộng không có cửa đóng. Cạnh quảng trường ngay trước nhà ga, có nhiều "tiệm" hớt tóc mà ghế ngồi là một cục gạch đặt trên nền đất bẩn đầy rác. Khách hớt tóc ngồi trên cục gạch, còn thợ thì ngồi chồm hổm phía sau để hành nghề.

Trâu bò ở chung với... người tại một vùng nông thôn Ấn Độ - Ảnh: H.N.C

Trên đường phố, những chỗ chợ búa đông đúc chỉ thấy toàn đàn ông. Đàn bà rất ít và có thể nói là thiếu hẳn bóng người phụ nữ nơi công cộng. Sau này, đi về các vùng quê, ngang qua các khu chợ búa tôi cũng chỉ thấy toàn đàn ông họp chợ. Ngồi bán cũng đàn ông, đi mua cũng đàn ông, hiếm hoi lắm mới thấy có đàn bà ngồi bán hoặc đi mua. Ở các quán cóc ven đường cũng toàn đàn ông ngồi bán và đàn ông tụm lại mua, ăn trầu và ngồi lê tán gẫu.

2. Đàn ông Ấn Độ chỉ ăn trầu và rất ít người hút thuốc. Họ lại tuyệt đối không uống bia rượu. Chúng tôi đi suốt 12 ngày trên đất nước Ấn Độ rộng lớn từ nông thôn về đến thủ đô New delhi mà không thấy một quán nhậu nào. Thỉnh thoảng có gặp vài quán ăn nhưng đó là quán ăn thuần túy chứ không phải là quán nhậu. Đến Delhi, vào các siêu thị tôi cũng không hề tìm ra một chai bia hoặc một chai rượu nào. Tại các khách sạn theo tiêu chuẩn quốc tế dành cho du khách cũng khó thấy bóng dáng bia rượu, cũng không thấy khách gọi bia rượu. Tôi thử gọi hai chai bia, mãi một lúc lâu mới thấy phục vụ mang đến. Mở nắp ra thấy miệng chai dính gỉ. Có lẽ bia này được đem về từ một nhà máy nào đó xa lắm và để lâu lắm chưa có người uống. Giá 2 chai bia ngọt ngọt ấy tính ra tiền Việt là 160 ngàn đồng.

Không uống bia rượu và hút thuốc như đàn ông Ấn Độ là điều tốt đẹp. Có lẽ nhờ vào đó mà chúng tôi đi lại khắp nơi trên đường phố Ấn mà không hề thấy một vụ tai nạn giao thông hoặc một vụ xô xát, ẩu đả nào. Trong khi đó ở Việt Nam, chỉ trong một buổi sáng đi từ TP.HCM đến Vũng Tàu, tôi đã chứng kiến đến 3 vụ tai nạn giao thông. Mà đường sá ở Ấn Độ thì có khi còn tệ hơn ở VN (dĩ nhiên là không kể đến New Delhi và các thành phố lớn khác).

3. Có một hôm chúng tôi đi ngang qua một đền thờ Hindu vào đúng một ngày lễ của tôn giáo này. Tôi choáng ngợp khi thấy cơ man nào là... phụ nữ. Họ mặc đồ thật đẹp, thật sặc sỡ, dĩ nhiên là bộ xari truyền thống, xếp hàng để chen vào cái hồ nước rộng trước đền thờ - hầu như trước đền thờ Hindu nào cũng có một cái hồ như vậy. Họ đến đây để tắm theo một nghi lễ bắt buộc. Vào ngày này, nếu người giàu sẽ đến tắm trên sông Hằng, còn những người khác ở xa sông Hằng thì đành phải tắm trên hồ nước trước đền thờ vậy. Dường như chỉ vào ngày lễ phụ nữä mới ra đường.

Chúng tôi đến núi Linh Thướu là một Phật tích quan trọng ở bang Bihar, cũng là một địa điểm du lịch tuyệt đẹp, vào ngày chủ nhật. Ở đây cũng có rất nhiều phụ nữ, nhưng phần lớn là thanh niên và học sinh, đến đây vui chơi và ngoạn cảnh. Những cô gái trẻ rất dạn dĩ, cởi mở và hiếu khách. Vài cô nữ sinh biết chúng tôi là du khách nước ngoài, mạnh dạn đến làm quen, bắt chuyện, cho chụp ảnh chung một cách rất tự tin và không kém phần lịch lãm. Điều đó chứng tỏ rằng phụ nữ Ấn Độ không đến nỗi phải khuê môn bất xuất như kiểu phụ nữ Trung Quốc hoặc Việt Nam thời phong kiến.

4. Trẻ con không đi học thì trông lam lũ, nhưng học sinh lại rất tinh tươm và sạch sẽ trong các bộ đồng phục. Trường học từ nông thôn đến thành thị đều đàng hoàng, đặc biệt là trường đại học. Từ Agra chạy về New Delhi, hai bên đường tôi thấy rất nhiều trường đại học. Trường nào cũng xây dựng tuyệt đẹp trong một khuôn viên rộng rãi được thiết kế cẩn thận. Có những trường đại học người ta mời các kiến trúc sư danh tiếng nhất thế giới đến thiết kế. Như trường đại học IIM do kiến trúc sư thiên tài Louis Kahn người Mỹ thiết kế là một tuyệt tác về kiến trúc. Ấn Độ rất chú trọng về môi trường giáo dục, có thể chỗ này chỗ nọ nhếch nhác nhưng trường học thì không thể để cho nhếch nhác.

Lễ tắm nước với rất nhiều phụ nữ

5. Sống 12 ngày ở Ấn Độ, bên cạnh các món chay thì món mặn duy nhất tôi được ăn là thịt gà. Người Hindu (chiếm 82%) không ăn thịt bò, nhưng lại chê thịt heo. Còn người Islam (11%) thì không ăn thịt heo nhưng lại không dám đụng đến thịt bò. Do vậy gà là món thịt phổ biến. Cá thì chỉ có ở vùng ven biển mà khu vực tôi đến, nằm chung quanh vùng thủ đô sâu trong lục địa nên cũng rất hiếm cá.

Ở nông thôn Ấn Độ người ta sống chung và thân thiện với trâu bò. Hầu như nhà nào cũng nuôi từ 3 đến 10 con trâu hoặc bò. Ngành nông nghiệp của Ấn Độ đã được cơ giới hóa, nên rất hiếm khi thấy trâu bò phải kéo xe hoặc cày ruộng. Trâu bò được nuôi chỉ để lấy phân và lấy sữa. Phân bò được trộn với rơm rồi nắn lại thành bánh phơi khô để làm chất đốt. Ở thành phố thì bò đi lang thang đầy đường, tự tìm ăn nơi các bãi rác.

Khỉ cũng được người Ấn Độ tôn trọng nên có ở khắp nơi: từ đền đài chùa miếu đến các cơ quan công thự, thậm chí ở ngay tại các khách sạn sang trọng. Buổi sáng từ khách sạn mở cửa nhìn ra, tôi thấy từng đàn khỉ "hành quân" từ mái nhà này qua mái nhà khác. Nhà nào lơ là quên đóng cửa sổ là chúng đột nhập vào quậy phá và trộm cắp thức ăn. Các khách sạn đều cảnh báo khách không nên mở cửa sổ đề phòng khỉ đột nhập. Những đàn khỉ sống tự do trong thành phố trở thành tai họa cho người dân nước này.

Trong thời gian ở đây, tôi đọc trên báo chí Ấn Độ thấy người ta đang bàn cách đối phó với lũ khỉ. Có một người phổ biến kinh nghiệm của mình là nuôi một loài khỉ gì đó to lớn hơn nhưng ít quậy phá hơn để làm kẻ bảo vệ chống lại lũ khỉ kia. Anh ta nói rằng chỉ cần nuôi 2 "bảo vệ" ấy trong nhà là lũ khỉ quậy phá không dám bén mảng đến nữa. Nhưng có nhiều ý kiến khác phản bác sáng kiến trên vì không khéo lại "đuổi giặc cửa trước rước giặc cửa sau".

Người Ấn Độ phải sống chung với bò, khỉ và cả quạ nữa. Quạ ở đây nhiều vô kể, nhiều lúc chúng bay rợp trời, con nào cũng to lớn và mập mạnh. Có lẽ chúng phát triển hưng thịnh nhờ vào thịt trâu bò chết. Thử tưởng tượng, 100% hộ nông thôn ấn Độ đều nuôi trâu bò. Nuôi cho đến già chết thì mang đi chôn hoặc vứt ra đồng. Quạ phát triển đông đúc là nhờ thu dọn những xác chết này.

Nữ sinh Ấn Độ chụp ảnh kỷ niệm với tác giả tại núi Linh Thứu

6. Đại đa số người dân nông thôn Ấn Độ sống còn rất thiếu thốn. Nhà cửa nhỏ bé chen chúc, thiếu điện, thiếu nước sạch. Nhà ở nông thôn ấn Độ không giống như ở nông thôn VN là có vườn tược rộng rãi. Đa số nhà đều xây bằng gạch đúc mái 

bằng, nhưng lại rất nhỏ hẹp, chen chúc bên nhau, không có hiên, nếu có chút sân thì

lại dùng làm chỗ ở cho trâu bò, là nơi chứa phân... Chúng tôi đi qua nhiều làng mạc, thị trấn không hề thấy ăng-ten mọc lên trên mái nhà. Giới bình dân ở thành thị cũng không hơn gì nhiều. Thế nhưng nhìn vào nét mặt người Ấn gần như không thấy ai lộ ra vẻ lo lắng, buồn khổ hay bức xúc. Họ có cái vẻ gì đó yêu đời và rất bình thản. Thiếu thốn vật chất và tiện nghi sinh hoạt không làm cho họ quá bận tâm.

Họ lại tỏ ra hiền hòa và hiếu khách, buôn bán tuy nói thách rất cao nhưng không chèo kéo khách hàng, không tỏ ra giận dữ khi khách hàng trả quá rẻ hoặc bỏ đi không mua khi đã đồng ý bán. Rất hiếm khi thấy họ giận dữ và cãi vã xô xát với nhau. Người Ấn Độ dù có bị che lấp bên ngoài cái vẻ lam lũ, vẫn thấy toát ra một cái gì đó cao quý mà chỉ có thể có được ở một dân tộc lớn với nền văn minh tầm cỡ và lâu đời.

Tôi chợt nghĩ đến Phật Thích Ca, tư tưởng hiền hòa của ông lại chinh phục được nước Trung Hoa kiêu ngạo ngày xưa vốn xem mình là trung tâm của nhân loại. Tôi nghĩ đến Thánh Gandhi, với phương cách hành xử hiền hòa mà ông dạy cho dân, lại đẩy được ra khỏi Ấn Độ kẻ xâm lược hùng mạnh, luôn không muốn cho mặt trời được phép lặn trên đế quốc của mình.

Ấn Độ diệu kỳ là như thế đó.

Ký sự của Huỳnh Ngọc Chênh

Việt Báo (Theo_Thanh Niên )