Hội chứng tiền kinh
tập hợp những triệu chứng khó chịu diễn ra trong vài ngầy trước hành kinh, chấm
dứt khi có kinh hoặc sau đó ít lâu.
Ảnh minh họa - nguồn internet
Cơ chế gây ra những
cảm giác khó chịu
|
|
|
Phụ nữ phải triệu chứng khó chịu nhất
vào độ tuổi 40 (Ảnh: Netmode)
|
Những biểu hiện của
hội chứng tiền kinh khác nhau tuỳ từng người về thời điểm xuất hiện và cường độ
nhưng có những dấu hiệu dự báo mà người phụ nữ cảm thấy, liên quan tới những
dao động về hoóc-môn sau khi có phóng noãn: nồng độ estrogen và progesterone giảm
trong khi hoóc-môn aldosterone (một hoóc-môn nam vẫn có ở phụ nữ) lại tăng lên
gây ra những biến đổi về thể chất: giữ nước, cảm giác phù nề.
Nồng độ estrogen thấp
làm gia tăng men monoamine oxydase (MAO) - một phân tử có vai trò trong tiến
trình trầm cảm, và làm giảm nồng độ serotonine - một phân tử khác có ảnh hưởng
đến tính khí và hoạt động của người. Những thay đổi đó giải thích vì sao phụ nữ
trong những ngày tiền kinh dễ mất đi tính cách dịu dàng vốn có. Các nồng độ
hoóc-môn trở lại bình thường ngay khi bắt đầu hành kinh.
Những biểu hiện
Ngay ở một người, hội
chứng tiền kinh cũng khác nhau từng tháng, khoảng 90% phụ nữ phải chịu đựng
những dao động về hoóc-môn ở bất kể lứa tuổi nào, kể cả tuổi vị thành niên, tuy
nhiên các triệu chứng xem ra khó chịu nhất vào quãng 40 tuổi. Đa số phụ nữ trải
qua hội chứng tiền kinh một cách nhẹ nhàng nhưng có khoảng 2-5% phụ nữ cảm thấy
rất vất vả.
Ảnh hưởng của những
dao động về hoóc-môn càng mạnh hơn khi kèm theo có những stress và biến động
tình cảm. Không phải chỉ có những khó chịu trong mấy ngày trước hành kinh mà
một số bệnh đã sẵn có từ trước như hen, vẩy nến, đau lưng, nhức nửa bên đầu...
cũng có thể nặng lên trong những ngày này. Chữa trị có hiệu quả hội chứng tiền
kinh nguyệt có thể hạn chế những diễn biến xấu có tính chu kỳ của bệnh.
Những triệu chứng
thường gặp trong hội chứng tiền kinh: sự phù nề các mô do giữ nước, vú cương
to, có khi đau (không cần đụng chạm mà đau cả khi bị rung chuyển do đi xe đạp,
xe máy) - bụng cũng to lên như chướng - sự giữ nước rõ nhất là thấy nề ở mắt cá
chân - có cảm giác nặng nề ở chi dưới - các ngón tay như chuối mắn - tuy có cảm
giác nặng nề và béo ra nhưng lại không thấy tăng cân (một số thấy có tăng cân)
- nhiều người ăn ngon miệng hơn, nhất là thích ăn đồ ngọt - cảm giác buồn nôn
và nôn có thể gặp.
Nhạy cảm là triệu
chứng tâm lý chính của hội chứng tiền kinh với nhiều dạng khác nhau: dễ xúc
động, dễ nổi nóng (khóc, lo hãi, thay đổi tính khí kiểu sớm nắng chiều mưa, cảm
giác mỏi mệt, khó ngủ...). Một số phụ nữ có biểu hiện trầm cảm, thậm chí còn có
ý nghĩa tự tử.
Vấn đề điều trị
Để chữa trị có hiệu
quả, trước hết chú ý chế độ ăn uống: không nên ăn mặn để tránh giữ nước trong
cơ thể dẫn đến các hiện tượng phù nề (mặt, mu bàn tay...). Ngũ cốc có chứa các
chất glucid phức hợp có tác dụng làm tăng nồng đọ serotonin (tốt cho giấc ngủ)
và cũng có nhiều magiê giúp giảm bớt sự căng thẳng (ngũ cốc toàn phần...). Nên
tránh ăn mỡ động vật, đường hấp thụ nhanh (kẹo, mứt...) các chất kích thích như
trà, rượu, cà phê. Uống nhiều nước mỗi ngày.
Vận động rất cần thiết
vì có khả năng hạn chế nhiều triệu chứng tiền kinh, nên đi bộ, đi xe đạp...
giúp thư giãn, giảm trạng thái stress và trầm cảm, chất endorphine được bài
tiết nhiều hơn làm cho có tâm trạng yêu đời, vui vẻ. Vận động cũng cải thiện
tuần hoàn máu và giúp giảm bớt đau bụng kinh.
Tránh căng thẳng về
thể chất và tâm lý, không nên có những quyết định quan trọng trong những ngày
này. Trao đổi với chồng về những biến đổi khó chịu mà phụ nữ phải đối diện hàng
tháng. Những người chồng hiểu biết thường thông cảm với những thay đổi tính
tình ở vợ khi sắp và đang hành kinh.
Ngày nay có xu hướng
giúp phụ nữ bị khổ sở về chứng tiền kinh bằng chế độ ăn, lối sống kết hợp với
phương pháp tự nhiên: vi lượng đồng căn, thảo mộc và châm cứu. Nếu các liệu
pháp nói trên không hiệu quả, mới chỉ định hoóc-môn liệu pháp.
Progesterone tự nhiên
dạng viên có thể có tác dụng tốt cho giấc ngủ, phù nề chi dưới và bụng và vú
cương đau, thay thế cho sự thiếu hụt hoóc-môn trong cơ thể. Các progesterone
tổng hợp cũng có tác dụng tương tự và được sử dụng vào nửa sau của chu kỳ kinh
và có thể có tác dụng phụ như tăng cân, tăng huyết áp, tăng cholesterol... Khi
liệu pháp hoóc-môn cũng chưa đủ hiệu quả thì cần ức chế phóng noãn (bằng viên
thuốc tránh thai).
BS ĐÀO XUÂN DŨNG
Theo Tuổi trẻ Online
0 nhận xét:
Đăng nhận xét